<h1>Niepożądane działanie kosmetyków</h1>
<p>
<strong>Kosmetyki są jednym z tych produktów, które są używane najpowszechniej i to często nie tylko jako pojedynczy produkt, ale w liczbie kilku rodzajów nakładanych jednocześnie na skórę. To powoduje, że skóra człowieka styka się codziennie z dużą ilością substancji chemicznych wchodzących w skład kosmetyków.</strong>
</p>
<p>
<p>Według art. 2 ustawy o kosmetykach (Dz.U. z 2001 r. N 42, poz. 473) kosmetykiem jest każda substancja przeznaczona do zewnętrznego kontaktu z ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami, paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi, zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, którego wyłącznym lub głównym celem jest utrzymywanie ich w czystości, pielęgnowanie, ochrona, perfumowanie lub upiększanie.</p>
<p>Art. 4. tejże ustawy mówi, iż kosmetyk wprowadzony do obrotu, używany w zwykłych lub w innych dających się przewidzieć warunkach, z uwzględnieniem w szczególności jego wyglądu lub prezentacji, oznakowania, wszystkich instrukcji użycia oraz innych wskazówek lub informacji pochodzących od producenta, nie może zagrażać zdrowiu ludzi. Ustawa zabrania stosowania w kosmetykach komórek, tkanek oraz innych substancji lub ich ekstraktów pochodzących z ciała ludzkiego, substancji uznanych za rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość, zakwalifikowanych do kategorii 1,2 i 3 na podstawie przepisów o substancjach i preparatach chemicznych. Kosmetyki mogą wywoływać różne rodzaje zmian skórnych kontaktowych, takich jak: Wyprysk kontaktowy alergiczny, wyprysk kontaktowy z podrażnienia, wyprysk kontaktowy fototoksyczny i fotoalergiczny, pokrzywkę kontaktową. Niealergiczne zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy z podrażnienia) po kontakcie z kosmetykami może być odczynem na ścierne podrażnienie lub uszkodzenie warstwy rogowej naskórka (cząsteczki roślin, drobiny pestek), substancje niszczące płaszcz lipidowy skóry (oleje mineralne, substancje lotne), czynniki niszczące kwasowość powierzchni naskórka (mydła, związki powierzchniowo czynne).</p>
<p>Wyprysk z podrażnienia mogą wywoływać takie kosmetyki, jak środki do rozjaśniania włosów a w nich organiczne nadtlenki, płyny do trwałej ondulacji zawierające kwas tioglikolowy lub tioglikolan glycerolu, środki odkażające (hexachloroform, Bronopol), mocznik, mydła składające się z kwasów tłuszczowych zwłaszcza laurowego, kaprynowego, mirystynowego oraz ich sole sodowe i potasowe; detergenty; depilatory chemiczne, w skład których wchodzą: tioglikole. Alergia na kosmetyki powstaje w momencie, w którym substancja chemiczna w nich zawarta staje się dla ustroju swoistym alergenem, na który organizm reaguje zmienioną odczynnością wskutek reakcji immunologicznej. Znane są 4 mechanizmy wywołujące odczyn alergiczny na kosmetyki w zależności od drogi wniknięcia ustroju: Mechanizm I: - odczyn: natychmiastowy ogólny i miejscowy - przeciwciała: IgE i IgG - reakcja: antygen + reaginy - drogi wniknięcia: wziewna (aerozole, lotne komponenty perfum i płynnych preparatów, pudry, propelenty dezodorantów) i pokarmowa (pasty do zębów, płyny do płukania ust, szminki, dziecięce mydła i płyny kąpielowe). Mechanizm II: - odczyn: cytotoksyczny - przeciwciała: IgG i IgM - reakcja: antygen + przeciwciała poza komórką - drogi wniknięcia: wziewna (aerozole, lotne komponenty perfum i płynnych preparatów, pudry, propelenty dezodorantów) i pokarmowa (pasty do zębów, płyny do płukania ust, szminki, dziecięce mydła i płyny kąpielowe). Mechanizm III - odczyn: kompleksów immunologicznych - przeciwciała: IgG, IgMIgA, IgE - reakcja: antygen + przeciwciała poza komórką - drogi wniknięcia: wziewna (aerozole, lotne komponenty perfum i płynnych preparatów, pudry, propelenty dezodorantów) i pokarmowa (pasty do zębów, płyny do płukania ust, szminki, dziecięce mydła i płyny kąpielowe). Mechanizm IV - odczyn: komórkowy - przeciwciała: nieobecne - reakcja: antygen + limfocyty - drogi wniknięcia: kontaktowa przez skórę (kosmetyki zawierające substancje zapachowe, konserwanty, barwniki, antyutleniacze, podłoża i inne substancje i mieszaniny związków chemicznych. Typ I, II, III nadwrażliwości występuje po wprowadzeniu do organizmu alergenu drogą wziewną, pokarmową lub na skutek iniekcji. Klinicznie manifestuje się objawami astmy oskrzelowej, pokrzywki, obrzęku Quinckego, świerzbiączki, plamicy. Teoretycznie te trzy typy alergii mogą wywołać pasty do zębów, płyny do płukania ust, pomadki, mydła, płyny kąpielowe, używane także do pielęgnacji dzieci, które przedostają się do ustroju w małych ilościach lub przypadkowo przez połknięcie. Substancje płynne oraz pudry, szczególnie stosowane w postaci aerozoli, mogą być wdychane i wywoływać objawy astmy lub pokrzywki. Szczególnie wrażliwe na wdychanie lotnych komponentów perfum i płynnych preparatów są osoby atopowe. Czwarty typ nadwrażliwości powstaje wskutek kontaktu skóry z substancją chemiczną zdolną do łączenia się z białkiem ustrojowym. Alergen taki nazywany jest haptenem. Różnorodność substancji w kosmetyku i możliwość wcześniejszego kontaktu z nimi w różnych okolicznościach życia powoduje, że nabycie uczulenia nie zawsze powstaje po kontakcie z kosmetykiem. Do najczęściej uczulających składowych kosmetyków należą substancje zapachowe, tzw. aromaty. Należą do nich syntetyczne zapachowe substancje, kompozycje zapachowe, olejki z naturalnych roślin. Głównym źródłem uczulenia są wspólne składowe leków, kosmetyków i środków spożywczych.</p>
<p>Przykładem jest balsam peruwiański, który w przemyśle perfumeryjnym jest chętnie stosowany ze względu na swoje walory zapachowe i utrwalające aromat. Jest on również szeroko stosowany w przemyśle farmaceutycznym do wyrobu maści, czopków, tabletek od bólu gardła, środków przeczyszczających. Także liczne produkty spożywcze jak: lody, coca - cola, ciasta zawierające aromatyczne przyprawy mogą być źródłem alergii na balsam peruwiański. Alergia ta może mieć jeszcze inne pochodzenie: mianowicie uczulać mogą odmienne produkty roślinne, posiadające te same co balsam składowe (eugenol i izoeugenol) olejek goździkowy, bergamotowy, lawendowy, laurowy, kwas i alkohol cynamonowy i inne. Z innych, poza peruwiańskim, balsamów najczęściej uczulają tolutański i styraks stosowane jako utrwalacze perfum. Liczba aromatów jest ogromna, a pomiędzy nimi mogą zachodzić odczyny krzyżowe i dlatego do wykrywania uczulenia na te substancje używa się mieszanin istotnych alergenów perfum. Drugą grupę potencjalnych alergenów kosmetycznych stanowią barwniki, takie jak parafenylenodwuamina. Inne aminy aromatyczne, takie jak siarczan p=toluenodwuaminy, o-fenylenodwuamina, p-nitro-fenylenodwuamina, p-nitroaminofenol. Substancje te są stosowane do farbowania włosów, ale także odzieży, futer, skór; jako odczynniki fotograficzne; antyutleniacze gumy. Może więc dojść do uczulenia wskutek farbowania włosów; zabieg ten może jedynie powodować wtórne złe znoszenie farb do włosów. W kosmetykach stosuje się także do barwienia substancje azowe, które są produktami sprzężenia soli dwuazoniowych z fenolami, naftolami oraz innymi pochodnymi benzenu i naftalenu. W kosmetykach równie chętnie stosuje się naturalne barwniki pochodzenia roślinnego (karoten, dziegcie drzewne), ale i one mogą uczulać lub wywierać wpływ toksyczny. Trzecią alergogenną grupą w kosmetykach są konserwanty, które dodawane są do kosmetyków w celu zabezpieczenia ich przed zakażeniem drobnoustrojami. Należą do nich czwartorzędowe związki amonowe stosowane zwłaszcza w dezodorantach; chlorowane fenole obecne w mydłach; formalina i tzw. wyzwalacze formaldehydu dodawane do niektórych szamponów; estry kwasu parahydroxybenzoesowego będącego często składową kremów, podkładów, pomadek do warg, a więc kosmetyków dłużej pozostających na skórze, ale także w znacznej części kosmetyków spłukiwanych, czyli szamponów i mydeł.</p>
<p>Wyprysk kontaktowy alergiczny jest zależny od IV mechanizmu alergicznego zwanego komórkowym i nie jest reakcją natychmiastową antygen-przeciwciało, ale reakcją opóźnioną. Stanowi około 5-10% objawów niepożądanych spowodowanych stosowaniem kosmetyków. Jedną z przyczyn wyprysku kontaktowego alergicznego są składowe podłoża kremów i emulsji kosmetycznych. Należą do nich euceryna, lanolina, produkty przerobu lanoliny (alkohol mirystynowy, alkohol cetylowy, glikol propylenowy), emulgatory. Substancje te występują również w kosmetykach do włosów (odżywki, szampony, brylantyny), różach do policzków, cieniach do powiek, podkładach twarzowych. Nadwrażliwość na te składowe kosmetyków najczęściej jest wtórna, ponieważ te substancje często alergizują jako składowe leków zewnętrznych aplikowanych na zmienioną zapalnie skórę. Do uczulenia na lanolinę może także dojść po kontakcie z pastą do butów, smarami do nart, farbami drukarskimi, atramentami, politurami meblowymi. Pokrzywka kontaktowa Inna reakcja skóry na kontakt z kosmetykiem. Jest ona odpowiedzią rumieniowo-obrzękową skóry na kontakt z substancją chemiczną. Klinicznie objawia się uogólnionymi bąblami pokrzywkowymi ze świądem, pieczeniem skóry. Może być alergiczna lub nie. Czasami powstaje pod wpływem określonych bodźców, np. po kontakcie z wodą, która posiada własności pierwotnie drażniące. Kontaktowy wyprysk fototoksyczny i fotoalergiczny Powodują go substancje, których działanie następuje lub jest spotęgowane promieniami słonecznymi. Substancje zdolne do wywołania takich odczynów cechują się tzw. działaniem fotodynamicznym. Zmiany skórne o charakterze fototoksycznym najczęściej wywołują związki aromatyczne aktywowane przez światło słoneczne; psolareny (m.in. bergapten); dziegcie drzewne; akrydyna; róż bengalski. Substancje fototoksyczne w dwojaki sposób działają na komórki. Część z nich wnika do wewnątrz komórki, a zwiększa jedynie przepuszczalność błony komórkowej powodując utratę jonów potasu i niszcząc cytoplazmę, inne niszczą błonę komórki i uszkadzają jądro komórkowe. Substancje, które są zdolne do wywoływania reakcji fitotoksycznej występują w różnych kosmetykach, lekach oraz preparatach światłochronnych używanych do hamowania nadmiernych odczynów rumieniowych u osób wrażliwych na słońce. Ważną substancją jest olejek bergamotowy używany jako składnik perfum oraz inne olejki cytrusowe. Opisywane przypadki zmian skórnych w postaci rumieni, ustępujących z pozostawieniem przebarwień w miejscu kontaktu skóry z olejkiem bergamotowym i następowym nasłonecznieniem, mogą pojawiać się po użyciu wód kolońskich, płynów po goleniu, perfum, preparatów kosmetycznych zawierających wysokie stężenie kwasu p-hydroksybenzoesowego. Działanie fotoalergiczne niektórych substancji chemicznych ma odmienny mechanizm. Prawdopodobnie pod wpływem światła słonecznego powstaje nowy hapten łączący się z białkiem tkankowym, który staje się antygenem i który działa tak samo jak alergen w alergii kontaktowej. Do najważniejszych związków światło uczulających należą chlorowcowe pochodne ani lidu kwasu salicylowego i kwasu benzoesowego. Fotodynamiczne odczyny mogą wywołać niektóre mydła, perfumy, preparaty kosmetyczne zawierające 6-metylokumarynę (składnik substancji zapachowych), piżmo ambretowe, środki światłochronne np. 2-etoksyetylo-p-metoksycyna-monian.</p>
<p>Kosmetyki mogą także powodować w skórze odczyny powstające wskutek mechanicznego drażnienia. Wówczas powstają tzw. ziarniaki kontaktowe. Znane są zmiany skórne u fryzjerów, powstające w postaci pęknięć skóry i nacieków o utkaniu histologicznym charakterystycznym dla ziarniaków typu ciała obcego na rękach w miejscu kontaktu z włosami. Ziarniaki kontaktowe mogą wywoływać związki cyrkonu, krzemu i magnezu. Dwutlenek cyrkonu może być zawarty w preparatach przeciwpotowych. Sole glinu stosowane w antyperspirantach mogą odkładać się i zamykać przewody wyprowadzające gruczołów potowych. Niektóre składniki kremów, podkładowych pudrów i mleczek zawierających oleje roślinne, wazeliną lub lanolinę mogą zaczopować ujścia gruczołów łojowych i meszków włosowych i być przyczyną powstawania trądziku kosmetycznego. Również takie substancje jak kwas oleinowy, stearynian butylu, dziegcie węglowy i sosnowy są czynnikami zaskórnikotwórczymi. Kolejnym niepożądanym działaniem kosmetyków mogą być zaburzenia barwnikowe. Niektóre substancje stosowane do odbarwiania plam, np. hydrochinon i jego pochodne mogą czasami powodować przebarwienia skóry. Spostrzegano również, że substancje te stosowane w kremach przeciwpiegowych powodowały, że zdrowa skóra otaczająca piegi nie opalała się przez dłuższy czas. Odbarwienia skóry powodować mogą również fenolowe związki używane jako antyseptyczne detergenty.</p>
<p>Mechanizm tego działania jest mało zbadany, choć sądzi się, że te związki uszkadzają melanocyty powodując ich obumieranie i zwyrodnienie i hamują melanogenezę. Przebarwienia skóry mogą wystąpić po niektórych kosmetykach zawierających: Związki rtęci, zwłaszcza jej chlorek i tlenek, rtęć amoniakalną.Oleje mineralne zawierające chlorowane węglowodory. Działanie niepożądane mogą również powodować różne kosmetyki pielęgnacyjne zawierające naturalne substancje czynne oraz tzw. kosmeceutyki zawierające substancje o silnym udokumentowanym, bezpośrednim, biologicznym działaniu na skórę, które wykorzystywane są w terapii łojotoku, skóry starzejącej się, cellulitu, teleangiektazji. Opisywano alergiczne kontaktowe reakcje skórne po kontakcie z kosmetykami zawierającymi substancje roślinne takie jak rumianek, arnika, nagietek i inne. Z kolei retinoidy albo dziegieć węglowy będące składową niektórych kosmeceutyków mogą powodować podrażnienie skóry lub odczyn fototoksyczny.</p>
<p>Wraz z rozwojem wiedzy substancje drażniące i uczulające są z kosmetyków wycofywane, a nawet opracowuje się receptury kosmetyków, które określa się mianem hipoalergicznych.</p>
<p>Kosmetyki hipoalergiczne powinny mieć odczyn kwaśny (pH 4,2 ? 5,6) o nie powinny wywierać działania wysuszającego skórę. W ich skład powinny wchodzić łagodne substancje natłuszczające skórę. Nie mogą zawierać silnych i średniosilnych alergenów, a obecność słabo uczulających substancji powinna być zminimalizowana. Nie mogą więc zawierać substancji zapachowych, barwników ani konserwantów (proponuje się je zastąpić związkami cynku, np. rycynooleinianem cynku).</p>
<p>Kosmetyki hipoalergiczne powinny mieć pH zbliżone do pH skóry i powinny być pakowane w małych ilościach w szklanych pojemniczkach, ewentualnie pasteryzowane.</p>
<p>O uznaniu kosmetyku jako hipoalergicznego decydować muszą rozszerzone badania dermatologiczne (testowe i aplikacyjne), między innymi na alergikach skłonnych do wyprysku kontaktowego.</p>
<p>Kosmetyki hipoalergiczne należy polecać osobom ze skórą wrażliwą, wysuszoną, łojotokową, skłonną do przebarwień, osobom źle znoszącym słońce i dzieciom.</p>
</p>
--
<b>Stopka</b>
<p>
<p>Opisał Gabinet Kosmetologii "Geranium"</p>
<p>www.geranium.koszalin.pl</p>
</p>
Artykuł pochodzi z serwisu <a href="http://artykuly.com.pl%22%3eartykuly.com.pl%3c/a> - Twojego źródła artykułów do przedruku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz